Яндекс.Метрика

Кириш соз

Күтүп алгын кулунум,

Күрдөлүү кыргыз элиңди! –

деп, өзүнүн ыраазылыгын билгизет.

Кошойдун чексиз кара күчкө ээлиги, кайраттуу балбандыгы айрыкча Көкөтөйдүн ашындагы шаан-шөкөттөрдө көрсөтүлөт. Жети батман буудайды бирден жеген, жетимиш алпты бир өзү сайган укмуштуу Жолой менен күрөшкө чыгууга эч кимдин дити батпай, кыргыздардын кадыры түшө турган болгондо, Кошой дөө өзү шымаланып майданга чыгып, жеңилген балбандын башынан аттап, элге атак, намыс алып берет.

Кошойдун мына ошондой акылмандыгын, баатырлыгын сүрөттөгөн, Манастын сөзү менен берилген ыр туруктуу эпитетке айланган:

Абам Кошой – карыям,    

Айла тапкыч – олуям.

Өйдө турсам – өбөгүм,

Ылдый турсам – жөлөгүм.

Астыга салсам – ак жолум,

Аркада журсө – сан колум.

Кошойдун элесине жакын Бакайдын образы жомоктун биринчи бөлүгүндөгү окуялардан эле кең орун ала баштайт. Манасты Манас кылган ажарлуу, сүйкүмдүү каармандардын бири катарында Бакай жомокто чоң роль ойнойт. Ал казаттарда да, тынчтык турмушта да Манас менен ар качан бирге болот. Алгачкы боло турган иштин жайын баамдап, көрөгөчтүк кылып, ал Манаска ар дайым акыл берип, жеңишке жетүүгө себепчи болот. Манас бир аз чеки иш кылса, аны Бакай туура жолго салат. Манас Жакыпка таарынып кетип калганда, "элдин милдетин алып, жерден намысын күткөн адам мындай балалык кылбайт, иним!" деп ээрчитип келип, башкаруучулук тизгинди кайта карматат. Мына ошондукган жомокто Бакайга:

Капилеттен сөз тапкан,

Караңгы түндө көз тапкан,

Акылы менен жайкаган,

Алты айлык болор азапты

Көз ачымда байкаган

Адамзаттын туйгуну,

Олуяттын кулуну, —

деген терең маанилүү ырлар аркылуу так мүнөздөмө берилет.

Бакайдын күчү, эрдиги башка алптардан кем калышпайт. Бирок Манастын башка жардамчыларынын элестеринен Бакайдын элесинин көтөрүңкүлүгү – анын ошол акылдуулугуна, билермандыгына байланыштуу. Ошондуктан Манас татаал учурларда ага эл башкаруучулук рольду берип, "Кан Бакай" деп кадырлайт. Адамдын кулк-мүнөзүн терең түшүнгөн калыс жана адилет Бакайга толук ишенгендиктен, Манас ага ичтеги сырын, жүрөктөгү муңун айтып, дайыма кеңешип жүрөт. Ошол эле даанышман Бакайдын элеси жесир калган Каныкейдин, жетим Семетейдин, ал тургай, Айчүрөк менен Сейтектин тушунда да сакталат. Жомок боюнча Бакайдын өлбөс каарман болуп көрсөтүлүшү да анын ошол өчпөс касиети менен түшүндүрүлөт.

 

 

© Copyright 2004-2023. Кыргызский эпос "Манас". Все права защищены. Политика конфиденциальности.  Privacy Policy.